Opeens zag ik hem daar liggen, in al zijn eenvoud, tussen allerlei andere uit de tijd geraakte voorwerpjes: de loper. Toen ik hem aan mijn kinderen liet zien, snapten ze niet goed wat het was. Bij het terugzien van de loper kreeg ik het gevoel dat het een symbool was geworden van ouderwetse geborgenheid en veiligheid. De loper had nog een functie in de jaren dat ik een kind was. Het eerste tiental jaar van mijn leven woonden we in de Stationsstraat in een bovenwoning in hartje Vlaardingen. Op alle voordeuren in de straat zat slechts één slot. Niemand had extra sloten, kettingen, dievenklauwen of een inbraakalarm. Op de sloten pasten een robuust soort sleutels, die leken op de loper, maar dan hadden ze baarden. Elke sleutel was anders. Maar de loper paste op alle sloten. Die had geen baard, of eigenlijk alle baarden bij elkaar: zo simpel was dat. Zo’n sleutel paste op alle sloten in de straat. En de straat links van ons. En de straat rechts van ons. De huisbaas hoefde maar één sleutel te hebben om in alle huizen te kunnen: één loper. Niet dat hij ooit zomaar een huis inging. Maar als iemand z’n sleutel verloren had, dan kon de huisbaas de deur openmaken met de loper. Toen ik er onlangs zo naar keek, realiseerde ik me: het is de simpelste sleutel van allemaal. Eenvoudig te verkrijgen bij de slotenmaker. Eigenlijk was de loper gewoon de sjabloon waar de slotenmaker baarden in zaagde om individuele sleutels te maken. Als je een inbreker was, had je met die ene loper huis na huis naar binnen gekund zonder braakschade. Zo kinderlijk eenvoudig was het toen. Maar het gebeurde niet. De deuren gingen veilig op slot met een robuuste sleutel met een baard. Ook al konden met die simpele loper alle sloten straat voor straat geopend worden, niemand deed het. Het gebeurde niet. Zoiets deed je niet. Het was verboden. Door de politie, en de gemeente, en volgens sommigen ook de Here Jezus. Bovendien… wat viel er nou in 1965 te halen uit een bovenwoning in hartje Vlaardingen?
Ja, onvoorstelbaar. Dat was de tijd waarin mensen inderdaad niet op het gras liepen als er een bordje met "Niet op het gras lopen" stond. Ik moest aan deze goede oude tijd terugdenken toen mijn huisgenoot in Ierland (inmiddels alweer 10 jaar geleden) bloedserieus vroeg: "Kun je in Duitsland je deur onafgesloten laten?" Ik en mijn Duitse studiegenoten waren verbijsterd. Wij begrepen maar al te goed dat je dit alleen al om verzekeringstechnische reden nooit zou kunnen doen. Maar in Connemara (West-Ierland, graafschap Galway) was het niet afsluiten van de woning de gewoonste zaak van de wereld. Net als in bepaalde delen van Finland, zo vertelde mij een Finse congresbezoekster in Estland enige jaren later.
BeantwoordenVerwijderen