zondag 21 april 2013

Het Koningslied


Vlak voordat John Ewbank bij De Wereld Draait Door het nationale koningslied ging voorspelen op de piano, maakte hij een gewaagd grapje over de bard Assurancetourix uit de strip Asterix die altijd gekneveld eindigt als er een feestje is. Dat grapje had hij beter niet kunnen maken. Want nog voordat het lied door 'gansch het volk' gezongen zou worden, werd de bard de mond al gesnoerd. De kritiek en de grappen waren niet mals - sommige reacties in de sociale media waren zelfs regelrecht respectloos. Maar eerlijk is eerlijk: dit was gewoon niet het lied dat we met z'n allen onze nieuwe koning kado willen doen. Als dit lied nou in een Van den Ende-musical had gezeten, dan zou niemand er problemen mee hebben. Musicalliefhebbers houden wel van dit soort liedjes. Bij Kinderen voor Kinderen was het allicht een lollig liedje geweest. En met zo'n inzending voor het Eurovisiesongfestival waren we keurig laatste geworden, zoals het hoort. Niemand die daar echt verdrietig van wordt. Maar ditmaal... het lied was nog niet verschenen, of de kritiek was niet van de lucht en het regende al snel grappen.


Toch was het niet helemaal duidelijk waarom het lied nou precies werd afgekeurd. Twee argumenten leken om de voorrang te strijden:
1. De melodie is plagiaat. Dat klopt: het lijkt sprekend op 10.000 Reasons van Matt Redman. Maar goed... ik weet niet of John Ewbank hier nu bewust heeft lopen jatten. Zo'n componist weet toch zelf ook wel dat 'ie daarmee tegen de lamp gaat lopen? Een beetje componist loopt echter alle dagen rond met een hoofd vol melodieën. En op een dag 'componeert' hij een melodie, waarvan 'ie zelf niet meer weet dat 'ie hem al eens eerder heeft gehoord. Zelfs als er wel sprake is van toe-eigening van andermans eigendom, dan zeggen we in een milde bui nog wel: "Beter goed gejat dan slecht verzonnen"
2. Er zitten teveel taal- en stijlfouten in de tekst. Dat argument is maar betrekkelijk. Net als in andere liedjes zitten er nogal wat elliptische zinnen en overdrachtelijk bedoelde frasen in de tekst. Geen regel schrijft voor dat een lied alleen maar correcte volzinnen en zinvolle mededelingen moet bevatten. Heeft u wel eens geprobeerd om te snappen waar Hotel California, Child in Time of Bohemian Rhapsody eigenlijk over gaan? Toch zijn het wereldhits.
Plagiaat en taalfouten - het zijn geen geringe aantijgingen, maar ik krijg toch het gevoel dat dit alleen maar stokken zijn om de hond te slaan. Eigenlijk zijn bepaalde mensen ergens anders boos over. Een mening die over the top de ware reden opgeeft, vond ik ergens op Twitter als plaatje:


Inderdaad, er zijn talloze Nederlanders die niet houden van de muziek van Marco Borsato, Dries Roelvink, André Rieu, Gordon, Frans Bauer, Gerard Joling, Jan Smit en noem ze allemaal maar op. Het is niet zo moeilijk om deze muziek te vermijden: gewoon de CD's niet kopen en niet naar hun concerten gaan. Maar nu wordt er aan de nieuwe koning straks plechtig een officieel lied aangeboden namens het hele Nederlandse volk. Dus ook namens de mensen die meer van de Mattheüs Passion houden, of Oscar Peterson, of Within Temptation. Kortom, alle mensen die je nooit bij een Joop van den Ende musical zult aantreffen - en dat zijn er meer dan u denkt. Dat heeft John Ewbank dezer dagen aan den lijve mogen ondervinden. Hij wilde dit lied aan onze koning aanbieden... "maar asjeblieft niet namens mij!" klonk het ineens uit honderdduizenden kelen.
Weet u welk Koningslied we maar het beste kunnen zingen, en waar we de koninklijke familie ongetwijfeld een plezier mee doen? Een lied dat het zowel bij plechtigheden, herdenkingen als sportevenementen al vele jaren goed doet: het Wilhelmus.

5 opmerkingen:

  1. Naar mijn idee is er meer aan de hand dan alleen een genre-kwestie (al zal dat ongetwijfeld een rol hebben gespeeld). De makers hebben zich een soort onmogelijke opdracht gesteld. Het lied moest aan te veel eisen voldoen. Zo was er de pretentie dat 'het Nederlandse volk' het op 30 april zou gaan meezingen; maar dat is echt een onmogelijke opgave, daarvoor zit het lied veel te ingewikkeld in elkaar (een meezing lied moet een eenvoudige structuur hebben van een aantal coupletten met steeds dezelfde eenvoudige vorm met evt. wat regels refrein ertussen).

    Daarnaast is de tekst samengesteld uit allerlei inzendingen; je krijgt daardoor een patchwork dat eigenlijk niet goed te begrijpen is en in ieder geval heen en weer zwabbert tussen gemeenzaamheid en enorm pathos. (Ik schreef er vrijdagochtend een analyse over voor ik in de gaten kreeg dat die storm zou losbreken: http://nederl.blogspot.nl/2013/04/ik-jij-en-wij-in-het-koningslied.html).

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Het zou overigens interessant zijn deze hele kwestie eens helemaal uit te diepen, van alle kanten te belichten (het lied, de alternatieve liederen, de tweets, de kranten, de tv- en radio-aandacht, de nasleep in het weekeinde, inclusief vandaag en wat er de komende weken allemaal nog meer gaat gebeuren).

      Verwijderen
  2. Dat het lied het hele volk zou moeten vertegenwoordigen en dat iedereen het ook nog zou moeten meezingen, speelt ook mee. Ook de alternatieve koningsliederen lijken in te zetten op zingbaarheid, maar krijgen daarmee wel een behoorlijk hoog carnavalsgehalte (sinds wanneer zeggen we tegen de koning: "Daar sta je dan"? Hebben we vroeger met WA geknikkerd?). Terwijl bij zo'n troonswisseling muziek als van Carel Kraayenhof (of een stuk van Rogier van Otterloo) meer decorum zou hebben en passender zou zijn. Ik moet bekennen dat het lied van Dries Roelvink nog het meest een plechtige toon aanslaat. Je argument van het patchwork klopt ook: er moesten teveel flarden aan ideeën in de tekst, en er werkten teveel schrijvers aan mee. Het punt dat ik echter wil maken is: componisten en zangers komen vaak genoeg weg met half gejatte melodieën en slecht geschreven lyrics. Dit keer is het ineens een rel. Een niet onaanzienlijk deel van de bevolking voelt zich niet aangesproken door dit Disneymusicallied. Of je behoudt de monarchie en je doet een plechtig lied, of je doekt de hele boel op en je gaat carnaval vieren :)

    BeantwoordenVerwijderen
  3. En ja, de hele affaire zou het bestuderen waard zijn: taal, identiteit, lied, de rol van de (sociale) media, alles komt voorbij waarin wij specifiek geïnteresseerd zijn. Eigenlijk hadden we de rel van tevoren moeten zien aankomen, want dan hadden we alles op Twitter kunnen opzuigen; straks kom je zoekend naar #koningslied al niet ver genoeg meer terug in de tijd.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Wat ik hier nog aan wilde toevoegen is: voor mensen die geen fan zijn van Marco Borsato lijkt elk lied van hem op het koningslied. Als willekeurig voorbeeld de tekst van het lied 'Als rennen geen zin meer heeft': http://songteksten.net/lyric/60/88290/marco-borsato/als-rennen-geen-zin-meer-heeft.html

    BeantwoordenVerwijderen